Πρόγραμμα HydroSense: Οι μέθοδοι της γεωργίας ακριβείας στην καλλιέργεια βάμβακος

“Όταν η γνώση από την εφαρμογή πιλοτικών προγραμμάτων μεταλαμπαδεύεται στους παραγωγούς”.

To τριετές πρόγραμμα HydroSense άρχισε να υλοποιείται τον Ιανουάριο του 2010, με τη συμβολή μιας πολυμελούς διεπιστημονικής ομάδας, από διεθνώς καταξιωμένους ερευνητές. Η έγκριση του HydroSense από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα χρηματοδότησης LIFE+. εξασφαλίστηκε με την υποβολή, μιας πρωτοποριακής πρότασης με θέμα την εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών ακριβείας για τη βελτιστοποίηση της άρδευσης και την ολοκληρωμένη διαχείριση καλλιεργειών σε περιοχές που αντιμετωπίζουν προβλήματα διαθεσιμότητας νερού. Ιθύνων νους ο Δρ Σταμάτης Σταματιάδης, υπεύθυνος για το Εργαστήριο Εδαφικής Οικολογίας και Βιοτεχνολογίας του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. Συντονιστής του προγράμματος HydroSense είναι το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, ενώ συμπράττοντες φορείς το Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας -Iνστιτούτο Χαρτογράφησης και Ταξινόμησης Εδαφών Λάρισας, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Πιο αναλυτικά, το HydroSense αποσκοπεί στην ορθολογική χρήση του νερού, των ανόργανων λιπασμάτων και των φυτοπροστατευτικών προϊόντων σε μια σημαντική για την οικονομία των Μεσογειακών χωρών καλλιέργεια – την καλλιέργεια βάμβακος- συνδυάζοντας τις αρχές της γεωργίας ακριβείας με προηγμένες τεχνολογίες τηλεπισκόπισης. Το πιλοτικό πρόγραμμα κινείται σε δυο επίπεδα, σε εκείνο του αγρού και εκείνο της λεκάνης απορροής. Στο πρώτο, στοχεύει στην αποδοτικότερη χρήση του νερού των λιπασμάτων και των φυτοφαρμάκων στη βαμβακοκαλλιέργεια, με την εφαρμογή τεχνολογιών που χαρακτηρίζουν τη γεωργία ακριβείας. Στο δεύτερο, ο στόχος είναι η προβολή των δεδομένων που θα συγκεντρωθούν σε μεγαλύτερη κλίμακα, προστασία των επιφανειακών και υπόγειων νερών από τη ρύπανση λόγω πλεοναζόντων νιτρικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων και η εξοικονόμηση αρδευτικού νερού, με ανάκτηση του κόστους άρδευσης.

Η στοχευμένη άρδευση εφαρμόστηκε τις δύο προηγούμενες καλλιεργητικές χρονιές (το καλοκαίρι του 2010 και του 2011) σε πιλοτική κλίμακα σε τρεις αγρούς έκτασης στη Θεσσαλία. Αρχικά, οι αγροί χωρίστηκαν σε 2 – 3επιμέρους ζώνες, ανάλογα με την εδαφική οργανική ουσία. Στη συνέχεια, τοποθετήθηκαν 4 αισθητήρες ανά ζώνη (δηλαδή 8 έως 12 ανά πιλοτικό αγρό), από τις μετρήσεις των οποίων το λογισμικό του συστήματος μπορεί να υπολογίσει την επάρκεια ή την έλλειψη της κάθε ζώνης σε νερό. Για το πότισμα ανά ζώνη, εγκαταστήθηκε από ένα δίκτυο άρδευσης με σταγόνες, το οποίο δίνει τη δυνατότητα να ρυθμιστεί πόσο νερό καταλήγει σε κάθε επιμέρους τμήμα του χωραφιού. Παράλληλα, με ένα άλλο σύστημα αισθητήρων (πολυφασματικοί αισθητήρες), οι ερευνητές του Μουσείου Γουλανδρή παρακολουθούσαν τις ανάγκες των φυτών ανά ζώνη σε λίπασμα. Έτσι, είχαν τη δυνατότητα να προσθέσουν την ποσόστητα ακριβώς του λιπάσματος που απαιτούνταν ανά ζώνη και να αποφύγουν την σπατάλη λιπάσματος, το οποίο θα επιβάρυνε το περιβάλλον. Στο ίδιο πλαίσιο σκέψης, δηλαδή την (εφικτή) μείωση των εισροών στους αγρούς, αναπτύχθηκε και η φυτοπροστασία των καλλιεργειών. Αρχικά, καταγράφηκαν οι τρόποι αντιμετώπισης που εφαρμόζονται στις περιοχές, οι εχθροί και οι ασθένειες που τις πλήττουν συνήθως, και στη συνέχεια η καλλιέργεια παρακολουθήθηκε με παγίδες. Η ανάπτυξη των ζιζανίων ελέγχθηκε μέσω ειδικής συσκευής ανίχνευσης (weed seeker).

Παρότι τα αποτελέσματα των μετρήσεων της δεύτερης χρονιάς δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί, η πρώτη εικόνα που έχει σχηματιστεί είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική. Ο πρώτος χρόνος έδειξε εξοικονόμηση νερού έως και 30%, και λιπάσματος έως και 50%.